REFİK ANADOL VE HİSLERİMİZİN HEYKELLERİ
Verilerden her şeyi elde edebiliyorken, neden heykel de elde etmeyelim?
Size üç anahtar kelime verelim ve bilinçaltınız onları birbirine bağlamaya çalışırken hikayenin derinlerine inelim: Refik Anadol, yapay zeka, heykel.
Refik Anadol'un son projesi Air Sinaps, zihnimizden geçenleri sanata dönüştürüyor. Bu proje için Nike ile güçlerini birleştiren Anadol, Nike’ın yeni modeli Air Max 720’nin giyenler üzerinde yarattığı hislerden yola çıkıyor.
Veri heykeli; Refik Anadol’un işlerini anlatmak için yapılacak en iyi tanımlama. Nike için de bir veri heykeli kurgulayan sanatçı tam bir laboratuvar titizliğinde çalışmış Air Sinaps için. İşin teknolojik arka planını aslında bir cümlede anlatabiliriz: İnsanların Air Max’i deneyimledikleri andaki hisleri, duygusal tepkileri ölçen EEG teknolojisiyle kaydedilip ortak bir veri olarak toplanıyor ve 720 kişinin hislerinden oluşan bu büyük veri, Refik Anadol tarafından özel algoritmalardan geçirilerek bir sanat eserine dönüştürülüyor. Ama her ne kadar bir cümle ana fikri vermeye yetse de insan, teknolojinin doğurduğu ve Refik Anadol’un zihninde şekillenen sanatı karşısında görünce, büyük bir gösterinin parçasıymış gibi hissetmekten kendini alamıyor.
Eğer Refik Anadol’un ve işlerinin yakın takipçilerindenseniz, AirSinaps’tan önce yaptıklarıyla da yapay zeka, hisler ve verilerin onun için yabancı kavramlar olmadığını, bu kavramların eserlerini yorumlamasındaki etkilerini fark etmişsinizdir. Eğer yakın takipçilerden değilseniz de, teknoloji çağında ürettiği sanat eserlerinin kısa tarihinden birkaç örneğe bakınca durumu anlayacaksınız.
2017 yılında Refik Anadol SALT’ın davetlisi olarak, SALT Araştırma arşiv koleksiyonlarındaki 1 milyon 700 binden fazla belgeyi, yapay zeka ve makine öğrenimi algoritmalarıyla ortak özelliklerine göre gruplandırmış, sonrasında bu gruplandırmaları görselleştirerek bir medya enstelasyonuna dönüştürmüştü. Arşiv Rüyası adlı bu sergideki çalışmaların bünyemizdeki etkisi hala sürerken Anadol geçen sene bambaşka bir sergiyle karşımıza çıktı: Refik Anadol: Eriyen Hatıralar. Bu kez veri olarak anıları odağına alıp mutlu, hüzünlü, kederli gibi pek çok farklı duyguyu barındıran anıları yine algoritmalarla ayrıştırarak ve görselleştirerek Pilevneli Galeri’nin üç katına yayılan devasa heykellere dönüştürdü. Refik Anadol’un dünya çapındaki eserlerinden bir diğeri ise geride bıraktığımız Eylül ayında Los Angeles Filarmoni’nin 100. sezon açılışını bir şölene dönüştüren Walt Disney Concert Hall projesi. Arşiv Rüyası, Eriyen Hatıralar, Walt Disney Concert Hall projesi, şimdi de veri heykeli… Refik Anadol’un kendine has sanatı, eserlerinin adlarıyla bile bize çok şey söylüyor.
https://www.instagram.com/p/BvitE--ge1V/
Tüm bu projelerin hikayeleri ilham verici, Refik Anadol’un dünyasına girmek için en baştan başlamak en iyisi. Biz şimdi yeniden dümeni AirSinaps’a ve yaratım sürecine çevirelim. Verinin hipnotize edici bir tarafı olduğunu söyleyen Anadol’un Nike ile yolları AirSnaps’ın ortaya çıkışından yaklaşık altı ay önce kesişiyor ve Air Max 720, teknolojiyi, modayı ve sanatı aynı paydada buluşturan vesile oluyor. Sanat dediğimiz her şey, içinde mutlaka ki birçok farklı duyguyu aynı anda barındırıyor ve Air Sinaps projesinde yer alan herkes, yola çıkmadan önce ilk olarak kendilerine şu soruyu soruyor: Duygularla, dokunamadığımız ama hissedebildiğimiz bir materyalle ortaya ne çıkarabiliriz. Ortaya çıkan sonuç ise katılımcıların odaklandıkları iki kuvvetli duyguyla şekillenen; mor, mavi ve yeşil renklerle hareketlenen dört dakikalık bir veri heykeli. Bir heykelden “süresi”yle bahsedeceğimiz aklımıza gelmezdi ama dediğimiz gibi; söz konusu Refik Anadol’un eserleri olunca, insan sadece gösterinin parçası olmaktan keyif almaya odaklanıyor.
Yaklaşık 10 gündür Nike İstinye Park, Zorlu, Beyoğlu ve Bağdat Caddesi mağazalarında sergisi devam eden heykelleri, Nisan’ın ilk gününden itibaren de üç haftalık bir süre boyunca Nişantaşı’nda City’s’in önünden geçerken görebilirsiniz. Tavsiyemiz, çok aceleniz yoksa o an durun ve yüzlerce insanın hissettiklerinin nasıl üç boyutlu bir hale büründüğünü inceleyerek büyülenin, kendinizden geçin, keyfiniz yerine gelsin.
