Milyarlarca yıl öncesine uzanan bir kozmik gizem: Jüpiter'in yolculuğu

Jüpiter'in en büyük özelliği sadece Güneş Sistemi'nin en büyük gezegeni olması değil. Kendisi aynı zamanda var olduğumuz yıldız sisteminin bir nevi "admini", yani yöneticisi.

 

Neden derseniz, ilk olarak Haziran 2017'de yayımlanan bir araştırmaya değinmek faydalı olur. Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı ve Münster Üniversitesi tarafından yapılan araştırma, Jüpiter'in antik zamanlarda Güneş Sistemi'ni "ikiye böldüğünü" ortaya çıkardı. Ayrıca, gaz devinin yıldız sistemimizdeki en yaşlı gezegen olduğu anlaşıldı. Nasıl mı?

Gezegenlerin oluşumunda rol alan radyoaktif izotopların izleri incelendiğinde, Güneş Sistemi'nin iki farklı evrim basamağından geçtiğine işaret eden bulgular elde edildi. Güneş Sistemi'nin karbonsuz ve karbonlu materyalleri çektiği ilk 3 milyon yılı kapsayan bu süreçte, Jüpiter'in kütlesi Dünya'nın 20 katına erişmişti bile. Jüpiter o kadar hızlı büyüdü ki, 50 Dünya kütlesine eriştiğinde Güneş Sistemini iç ve dış kısım olarak ikiye böldü ve ortaya yerleşti.

 

Jüpiter'in anormal boyutu ve muntazam konumu hakkında yeni araştırma, gaz devinin aslında "göçebe olduğunu" ortaya çıkardı. Mevcut astronomik modellere göre, gaz devleri yıldız sistemlerinin uzak köşelerinde oluşuyor, daha sonra iç kısımlara hareket ediyorlar. Birçoğu, yıldızlarına çok yakın bir yörüngede yer alıyor. Jüpiter için durum biraz farklı: Güneş Sistemi'ndeki kendisi dışındaki tüm gezegenlerin toplamından iki kat daha büyük olan Jüpiter, Güneş'ten 778,5 milyon kilometre mesafede yer alıyor (Güneş-Dünya mesafesi yaklaşık 150 milyon kilometre. Bu da bir 'astronomik birim' yani 1 AU demek).

 

Jüpiter'in renkli bulut kuşaklarına ait bir manzara. [NASA Juno/JPL-Caltech]

 

İpucunu Truva verdi

Yeni simülasyonlar, Jüpiter'in mevcut konumundan dört kat daha uzak bir mesafede oluştuğunu gösterdi. Bir zamanlar Uranüs'ten biraz daha yakın mesafede dururken, yavaşça içeriye doğru süzüldü. 700,000 yıl süren yolculuğunun ardından, bugünkü konumune geldi.

 

Jüpiter'in göçüne ait geçmişi ortaya çıkaran, "Truva asteroidleri" oldu. Bu asteroidler Jüpiter'in yörüngesini paylaşan, bir kısmı onun önünde bir kısmı da uzaklarda seyreden göktaşlarını temsil ediyor. Dikkat çeken nokta, Jüpiter'in önünde yer alan grup, arkasından seyreden gruna oranla %50 daha fazla asteroide sahip.

 

Lund Üniversitesi tarafından hazırlanan simülasyonlar, Truva asteroidlerinin dağılımındaki tuhaflığın sebebini ortaya çıkardı. Jüpiter hayatına 4.5 milyar yıl önce Güneş'ten 18 AU mesafede bir gezegen çekirdeği olarak başladı. 2-3 milyon yıl içinde, içerilere doğru hareket etmeye başladı ve söz konusu mesafe 5.2 AU olarak yenilendi. Yolculuk ise 700,000 yıl sürdü.

 

Jüpiter yolculuğu esnasında giderek artan kütlesi ile doğru orantılı çekim kuvveti ile ortalığı da birbirine kattı. En başta bahsettiğimiz senaryoya uygun olarak gezegelerin yerini çekim kuvveti ile belirlemiş olması muhtemel. Aynı zamanda, Truva asteroidlerini de etrafına sardı.

 

trojans animated

Jüpiter ve Truva asteroidlerinin hareketi. [Astronomical Institute of CAS/Petr Scheirich]

 

2021'de yeni bir yolculuk başlayacak

Yeni simülasyonlar sayesinde Jüpiter'in nerede doğduğu sorusuna nihayet bir cevap alınmış gibi görünüyor. Gaz devlerinin neden yıldızlara yakın oluşamadığını da merak ediyorsanız ekleyelim: Yıldızın çok yüksek çekim kuvveti, müthiş sıcaklık yayan yıldız radyasyonu ve kozmik fırtınalar gaz devlerinin gezegen boyutuna indirgenmesine izin vermezdi. O yüzden uzaklarda oluşup, sonradan ortama dahil olmayı seçiyorlar.

 

Jüpiter'in Güneş'e yakınlaşıp daha sonra tekrar uzaklaştığını öne süren çalışmalar da oldu. Astronom Anders Johansen, Truva asteroidleri hakkında daha fazla bilgi ederek Jüpiter'in yolculuğu ve çekirdek oluşumuna ait soru işaretlerini de ortadan kaldırabileceğimize inanıyor.

NASA'nın "düşük bütçeli" görevleri kapsayan Discovery programı, 2020 ve sonrası için birçok öneriyi değerlendiriyor. Bir tanesi, 2021'de Truva asteroidlerine gönderilmesi planlanan "Lucy." Kabul edilirse, 2020'li yıllarda bizi bol Jüpiter'li günler bekliyor olacak.

 

Jüpiter'in üst atmosferine ait bir manzara. [NASA Juno/JPL-Caltech]


Benzer İçerikleri Okumaya Devam Et

Teknoloji

Nanoteknoloji Nedir? Nanoteknoloji Kullanım Alanları ve Örnekleri

Uzun süredir adını sıkça duyduğun nanoteknolojinin ne olduğunu merak ediyor muydun? Nanoteknolojiyi olabildiğince basite indirgeyerek ve kullanım alanlarını da göstererek senin için kaleme aldık.

23 Ocak 2023
Keşfet
Teknoloji

Metaverse çalışma hayatını nasıl etkileyecek?

Son günlerde sıkça duyduğumuz 'metaverse' terimi ilk kez 1992 yılında bilimkurgu yazarı Neal Stephenson tarafından Snow Crash romanında ortaya atılmış olsa da bugün varsayımdan gerçeğe dönüş...

4 Şubat 2022
Keşfet
Tümünü Gör
Tümünü Gör
Teknoloji

Nanoteknoloji Nedir? Nanoteknoloji Kullanım Alanları ve Örnekleri

Uzun süredir adını sıkça duyduğun nanoteknolojinin ne olduğunu merak ediyor muydun? Nanoteknolojiyi olabildiğince basite indirgeyerek ve kullanım alanlarını da göstererek senin için kaleme aldık.

23 Ocak 2023
Keşfet
Teknoloji

Metaverse çalışma hayatını nasıl etkileyecek?

Son günlerde sıkça duyduğumuz 'metaverse' terimi ilk kez 1992 yılında bilimkurgu yazarı Neal Stephenson tarafından Snow Crash romanında ortaya atılmış olsa da bugün varsayımdan gerçeğe dönüş...

4 Şubat 2022
Keşfet
Teknoloji

Cam tavandan sonra şimdi de Zoom tavan mı?

Pandeminin başından bu yana çalışma kültürü önemli ölçüde değişti. Pek çok şirket kısa sürede uzaktan çalışmaya adapte olurken, hibrit çalışma iş hayatının merkezine yerleşti. Şüp...

28 Ocak 2022
Keşfet
Teknoloji

Zoom Deneyiminizi Güçlendirecek 4 Özellik

Toplantılar, eğitimler, ailemiz ve arkadaşlarımızla buluşmalar… Tüm bunlar COVID-19 sebebi ile dijital ortama taşınırken, telefonumuzdaki ve bilgisayarımızdaki uygulamalar da değişti. Zoom uygu...

Yazan: Oppzone
15 Aralık 2021
Keşfet
Teknoloji

Stream Girişimi Netflix Neden Mobil Oyun Dünyasına Giriş Yaptı?

Bir çoğumuz boş zamanlarımızda kendimizi en çok Netflix’te buluyoruz. Farklı kategorilerden dizi ve filmlerle keyifli vakit geçirmemizi sağlayan Netflix, mobil oyun dünyasına giriş yaptı. Peki, ...

Yazan: Oppzone
13 Aralık 2021
Keşfet
Teknoloji

Çalışma hayatımızı dönüştürecek 4 teknoloji

Günümüz teknolojisi baş döndüren hızda gelişirken, yeni dijital trendler toplumun beklentileri etrafında sistematik bir biçimde şekilleniyor. Bundan sadece 5-10 yıl önce “imkânsız” diyerek h...

6 Mayıs 2021
Keşfet
Teknoloji

Kolektiflilerimizden Günlük Yaşantınıza Eşlik Edecek 5 Mobil Uygulama

Akıllı telefonlar hayatımızın önemli bir yerini kaplıyor. Bugün birçok işimizi telefonlar aracılığıyla kolay bir şekilde gerçekleştirebiliyoruz. Özellikle bazı uygulamalar iş ve sosyal haya...

Yazan: Oppzone
8 Nisan 2021
Keşfet
Teknoloji

Kolektiflilere Binlerce Dolar Avantaj sağlayan KoPerks Fırsatları

Kolektif House olarak üyelerimize ve girişimlerine değer veriyor, onları desteklemeyi amaç ediniyoruz. Girişimlerinize katkı sağlamak için geliştirdiğimiz KoPerks’de çeşitli fırsatları siz Kol...

Yazan: Oppzone
18 Mart 2021
Keşfet
Teknoloji

Kolektiflimiz Kaspersky'den Freelancerlara 6 Siber Güvenlik Tavsiyesi

Siber suçlular İnsan Kaynakları personellerini çok severler. Çünkü bu kişilerin işleri farklı kaynaklardan gelen farklı mailleri ve iş materyalleri, CV'ler gibi bir çok dosyayı açmalarını gere...

24 Şubat 2021
Keşfet
Teknoloji

Kolektiflimiz Kaspersky'den Dijital Güvenliği sağlamanın 9 Adımı

Yaklaşık bir yıldır evlerden çalışıyoruz ve bu sebeple uzaktan çalışmanın bütün gerekliliklerini deneyimleyerek öğrendik. Hayatlarımızdaki her şeyi dijitalleştiği için siber güvenlik art...

18 Ocak 2021
Keşfet
Çözümlerimiz hakkında bilgi almak için bize ulaş!

Çözümlerimiz hakkında bilgi almak için bize ulaş!

Çözümlerimiz hakkında bilgi almak için bize ulaş!