NASA, 30 milyar bütçeli görev ile Ay'a ilk kadın astronotu gönderecek

Ay'a en son 1972'de ayak basan NASA, aradan geçen on yılların ardından geri dönüş için 2024'ü belirledi. Peki Ay'ın güney kutup noktasına düzenlenecek ve ilk kadın astronotu da kapsayacak görevin detayları ne?

2024 uzay keşfi ve insanlık için en unutulmaz yıllardan biri olabilir. Tıpkı yörüngeye çıkan ilk insan Yuri Gagarin, Ay'a ayak basan ilk insan Neil Armstrong ve Dünya'ya uzaydan bakan ilk kadın Valentina Tereshkova gibi yeni bir isim tarihe yazılacak: Ay'a ayak basan ilk kadın.

Tereshkova, Sovyet uzay programının mimari ve Gagarin'i uzaya çıkaran Vostok 1 uzay aracının tasarımcısı Sergey Korolev tarafından seçilmişti. Korolev, son derece açık görüşlü bir mühendis olan Korolev, Gagarin'in ardından bir kadını yörüngeye göndermeye karar vermiş ve 1963'te düzenlenen Vostok 6 ile bu hayali de gerçeğe dönüştürmüştü.

NASA'nın tarihinde ilk kez uzaya gönderdiği kadın, Sally Ride'ın hikayesi ise çok farklı. 18 Haziran, Sally Ride'ın Uzay Mekiği Challenger ile henüz 32 yaşında iken uzaya çıktığı günün 36'ncı yıldönümüydü. Ride, 1977 yılında Stanford Üniversitesi'nde doktora yaparken NASA'nın üniversite gazetesinde beliren uzay programı iş ilanını gördü. Kadınlar için açılan başvuru için 40 kelimelik bir mektup yazan Ride, imla hatasını karaladığı mektubunun ardından 1,000'den fazla adayı eleyerek ABD'nin ilk kadın astronotu olmayı başarmıştı.

Bugün herkesin merak ettiği soru, 2024'te Ay'a gidecek ilk kadın astronot kim olacak?

Sally Ride. [NASA]

30 milyar bütçeli dev göreve Bezos dahil olacak mı?

NASA Başkanı Jim Bridenstine, Haziran ortasında yaptığı açıklama ile "Ay'a geri dönmenin önlerindeki beş yıl içinde 20-30 milyar dolar arasında bir bütçe gerektireceğini" belirtti. Bu miktar, NASA'nın yıllık bütçesine her yıl ortalama 4 ila 6 milyar dolar eklenmesi gerektiği anlamına geliyor.

NASA'nın adını Yunan Ay tanrıçasından alan Artemis programı, uydunun buz-su varlığı bol ve jeolojik yapısı koloni kurmaya elverişli görülen Aitkin Havzası'na 2024'te ilk görevi düzenlemeyi hedefliyor. Ay'da kalıcı olmak için atılan neredeyse yarım asır sonraki ikinci adım biri erkek, diğeri kadın iki astronot içerecek.

Orion kapsülünü taşıyan Space Launch System (SLS) roketine ait bir illüstrasyon. [NASA]

30 milyar gibi dev bir bütçe tabii ki tek bir görev ile tükenmeyecek. 2024 ile Ay'da "kalıcı bir koloninin temellerini atmak isteyen" NASA, sonrasında astronotların Ay-Dünya arasında mekik dokuduğu birçok görev gerçekleştirecek.

Artemis programını desteklemek istediğini açıklayan Blue Origin firmasının patronu Jeff Bezos, Mayıs ayında Apollo görevlerindeki tasarımı anımsatan "Blue Moon" uzay aracını tanıtmıştı. Bezos, Blue Moon'un NASA tarafından Ay yörüngesinde kurmayı planladığı "Lunar Orbiter Platform-Gateway" üssünde kullanılabileceğini belirtmişti.

Blue Moon. [Blue Origin]

Tüm bu gelişmeler, NASA'nın planları hakkında fikir veriyor. Aitkin Havzası'nda yer alan muhtemel dev mağara ve kraterler, astronotlar için son derece güvenli üsler haline dönüşebilir. Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) gerçekleştirilen görevler de Ay yörüngesindeki bir üssün simülasyonu olarak kabul edilebilir. Bu aşamada, geride tek bir soru kalıyor:

NASA istediği parayı alabilecek mi?

NASA'nın aslında 2028 için planlanmış olan görevi 2024'e çekmesi, muhtemelen özellikle Çin'e karşı Ay yarışında geri kalmak istememesinden kaynaklanıyor. Bridenstine, Artemis programının bütçesini kabul ettirmek için NASA idaresi ve Ulusal Uzay Konseyi ile görüştüklerini belirtti. Artemis için bugüne de talep edilen ilk ek bütçe ise 1.6 milyar dolar.

Aceleye getirilmek istenen görevin aldığı eleştiriler de mevcut. SpaceX, Virgin Galactic ve Blue Origin'in başını çektiği özel uzay-havacılık firmaları neredeyse 15 yıldır çalışmalar yaparken, neden işbirliği ile Ay'a insanlı görev planı öne çekilmedi?

Ay'ın güney kutbu (solda) ile kuzey kutbundaki (sağda) buz-su varlığını gösteren harita. [NASA]

NASA, kısa süre önce ISS'e turist gitmesine izin vereceğini açıklayarak ilk kez sıkı politikasında değişikliğe gitti. Maddi sebeplere dayanan bu karar, ileride özel uzay havacılık firmaları ile Ay yolculuğu için işbirliği yapılmasına uzayabilir. Aksi takdirde, NASA'nın neredeyse 20 milyar dolar olan yıllık bütçesindeki birçok programı askıya alması gerekecek.

1969'dan 1972'ye kadar Ay'a altı insanlı görev düzenlenen Apollo programı, ABD'ye 25 milyar dolara mal olmuştu. Günümüzün rakamları ile bu 150 milyar dolara denk geliyor. Sadece iki astronotla Ay'ın erişmesi en güç noktalarından birine alelacele yapılacak ilk görevin detayları ne zaman belli olacak, merak konusu. Umalım ki, Ay'a bir kadın astronot ile yapılacak ilk görevin NASA'ya uğur getirsin.

https://twitter.com/NASAMoon/status/1110919326637453312