Uzay keşfinde 2019'da yaşanacak en heyecan verici gelişmeler

Teknolojik ve bilimsel gelişmelerin uç noktasını temsil eden uzay keşfi, 2019'da hiç tanık olmadığımız kadar büyük gelişmelere sahne olacak. Daha ilk gününde Plüton ötesindeki ilk gök cismine ulaştığımız 2019'da, Ay'ın öteki yüzünden çekilen ilk fotoğrafı da elde etmeyi başardık. Bu kadar hızlı başlayan bir yılda kaçırmamız gereken diğer gelişmeler ne, hızlıca göz atalım:

Ay'a İlk Özel Robotik Uzay Aracı Gönderilecek

Google'ın hayal kırıklığı yaşatan Lunar X Prize yarışması 2018 ile sona erdi ancak katılımcı hiçbir özel uzay-havacılık firması Ay'a uzay aracı gönderemedi. Bu firmalar arasında yer alan İsrail merkezli SpaceIL ise yarışma sona erse bile amacına ulaşmakta kararlı. "Sparrow" adını verdikleri uzay araçlarını 13 Şubat 2019'da ateşlenecek Falcon 9 ile Ay'a gönderecekler. Aynı ateşlemede Hindistan'a ait PSN-6 telekomünikasyon uydusu da yörüngeye gönderilecek. Sparrow, planlar yolunda giderse Mart veya Nisan ayında Ay'ın yüzeyine inecek. Böylece ilk kez özel bir uzay-havacılık firmasına Ay'a görev düzenlemiş olacak, İsrail de uydumuza uzay aracı gönderen dördüncü ülke unvanını kazanacak.

Sparrow uzay aracı. [SpaceIL]

Uydu-İnternet Sektöründe SpaceX'in Rakipleri Sahneye Çıkıyor

SpaceX, geçtiğimiz yıl yörüngeye tam 12,000 küp uydu ateşlemek için almıştı. Küresel uydu ağı ile tüm dünyaya hızlı internet kazandırmak isteyen SpaceX, çok istese de bu alanda tekel olamayacak gibi görünüyor. Londra merkezli OneWeb, 2019'da SpaceX'in en büyük rakibi olarak beliriyor. İlk 10 internet uydusunu bu yılın başlarında uzaya gönderecek olan OneWeb, ikinci 10 uyduluk ateşlemesini Ağustos 2019'da yapacak.

Uydu internet ağına ait temsili çizim. [Airbus]
 

Hindistan Ay'a İkinci Görevini Düzenleyecek

İlk ay görevini 2008'de düzenleyen Hindistan Uzay Araştırmaları Kurumu (ISRO), bu yıl içinde Chandrayaan-2 uzay aracını Ay'a gönderecek. Uydu, kondu ve kondunun taşıyacağı altı tekerli keşif robotunu kapsayacak Ay görevi, uydumuzun mineral yapısını, neredeyse yok denecek kadar ince atmosferini ve jeolojisini inceleyecek.

Hİnditan'ın GSLV Mark-III roketi. [ISRO]

Falcon Heavy İki Kez Gökyüzüne Yükselecek

6 Şubat 2018 tarihini unutmak kolay değil. Zira, gövdesi üç tane Falcon 9'dan oluşan Falcon Heavy derin uzay roketi ilk kez ateşlenmiş ve uzaya bir Tesla Roadster'ın direksiyonunda oturan Starman'i göndermişti. Falcon Heavy, 2019'da iki resmi görev gerçekleştirecek. İlk olarak, NASA'nın "Derin Uzay Atomik Saati" adı verilen uzay aracı Uzay Test Programı-2 adı verilen görev kapsamında ateşlenecek. Gökbilimciler, Derin Uzay Atomik Saati'nin toplayacağı veriler ile derin uzay görevlerini mükemmel zamanlama ile gerçekleştirmeyi umuyor. Tarihi kesinleştirilecek diğer ateşlemede, Falcon Heavy Arabsat 6A adı verilen uyduyu yörüngeye gönderecek. Her iki ateşlemenin ardından toplam 6 roketin Dünya'ya geri dönüşünü izleyebiliriz.

Falcon Heavy. [SpaceX]

Güneş'e İlk Yakın Geçişe Tanık Olacağız

NASA'nın "Güneş'e dokunan" uzay aracı Parker Solar Probe (PSP) geçtiğimiz yıl başarıyla yıldızımızın yörüngesine gönderilmişti. Bilinen en gelişmiş ısı kalkanına sahip olan PSP, 5 Kasım 2018 tarihinde Güneş'in yanından saatte 340,000 km/s hızla geçerek kozmik bir rekora imza atmıştı (Söz konusu hız Jüpiter yörüngesindeki Juno'nun hızının 3,3 katına eşit). Bu hızda New York ile Tokyo arasındaki mesafeyi 1 dakikadan kısa sürede uçmak mümkün. PSP'nin bu yıl bizlere sunacağı çok ilginç bilgiler olacak. İlk olarak Güneş'in taç tabakasına yakından göz atacak ve sıcaklığı milyonlarca dereceye çıkabilen dış atmosfer tabakasının sırlarını öğrenmeye çalışacak. Ardından, 26 Aralık 2019'da bir diğer çok gizemli gök cismine, Venüs'e yakından bakacak. PSP'nin Venüs'e yakın geçişinin sebebi, gezegenin çekim kuvvetinden yararlanarak Güneş'in yörüngesine daha da sokulmak. Böylece sapan gibi fırlayıp hedefine ilerlerken Venüs'ün gizemlerine de göz atacak.

8 Aralık 2018'de çekilen Güneş'in taç tabakasına ait görüntü. Beyaz parlak nokta Jüpiter. [NASA]

Çin Yeni İnsanlı Uzay Aracını Test Edecek

Chang'e 4 uzay aracı ile Ay'ın öteki yüzeyine iniş yapmayı başaran ilk ülke olan Çin, Ay'da robotik üs kurma planlarına uzay keşfindeki diğer atılımlar ile hız kaybetmeden devam etmek istiyor. 2019'un ortalarında yapılacak test ile "Yeni Nesi İnsanlı Uzay Aracı" adı verilen kapsül insansız olarak yörüngeye ateşlenecek. Hazır olduğu gün ise derin uzay görevlerinde 4 veya 6 taykonot göndermek için kullanılacak.

Çin'in insanlı yeni uzay aracına ait çizim. [Çin Ulusal Uzay İdaresi]

Ay'dan Numune Toplamadan Olmaz

Chang'e 4 uzay aracı ile Ay yüzeyine indirdiği Yutu-2 keşif robotu uydumuzun öteki yüzünü didik didik inceleyecek. Ancak Çin bu görev ile yetinecek değil. Bu yıl gerçekleştirilecek Chang'e 5 görevi, Ay yüzeyinden numune toplayarak Dünya'ya getirmeyi amaçlıyor. Çin başarılı olursa Ay taşlarına sahip ikinci ülke olacak.

Chang'e 4 uzay aracı. [Çin Ulusal Uzay Dairesi]

Hayabusa 2 Uzay Aracı Ryugu'dan Numune Toplayacak

Ay'dan numune toplamak çok heyecanlı gelmezse, 290 milyon kilometre ötedeki Ryugu ilginizi çekebilir. Japonya'nun Hayabusa 2 uzay aracı bu yıl içinde Ryugu üzerinden numune toplayacak ve sonrasında Dünya'ya dönüş yolculuğuna başlayacak. Yolda başına bir kaza gelmezse, Güneş Sistemi'nin 4 milyar yıldır donmuş halde bekleyen izlerini 2023'te Avustralya'ya indirecek.

Ryugu asteroidi. [JAXA]

Starship Ateşleyicileri İlk Kez Test Edilecek

2019'un uzay-keşif takvimindeki belki de en heyecan verici gelişme, Mars'a insan taşıması için tasarlanan SpaceX Starship uzay gemisinin ateşlenmesi olacak. Kendisini taşıyacak Big Falcon Rocket ile toplamda 118 metrelik heyula gibi bir uzay aracına dönüşen Starship'in inşası dolu dizgin devam ediyor (roket 67 metre, uzay gemisi ise 55 metre uzunluğunda. Birleştiklerinde yaklaşık 4 metrelik kuyruk roketin üzerine oturacak). Yapılacak denemeler Starship'in uzaya gönderilmesini içermiyor. Tersine daha çok statik roket motoru denemeleri şeklinde olacak. Mart veya Nisan'da başlaması planlanan testler 2 yıl sürecek. Starship'in ilk resmi görevi, Japon milyarder Yusaku Maezawa'nın başını çekeceği 2023 Ay yörüngesi yolculuğu olacak.

Starship ve Big Falcon Rocket. [SpaceX]

Ticari Mürettebat Uçuşları İçin Son Hazırlıklar

NASA, 2011'de Uzay Mekiği programını sonlandırdığında yörüngeye astronot göndermek için Rusya'nın Soyuz roketi ve kapsülüne muhtaç kalmıştı. Soyuz'daki bir koltuğun fiyatı 70 milyon dolardan başlamış, sonrasında 110 milyon dolara kadar fırlamıştı. NASA haliyle bu duruma çözüm bulmaları için Boeing ve SpaceX'e milyarlarca dolar ödedi. Her iki firma, gecikmeli olsa da nihayet bu sene mürettebat taşımak için geliştirilen uzay kapsüllerini test edecek. SpaceX 17 Ocak 2019'da Crew Dragon, Boeing ise Mart ayında CST-100 Starliner kapsülünü deneyecek. Başarılı olmaları halinde, her iki uzay aracı sırasıyla Haziran ve Ağustos aylarında NASA astronotlarını uzaya taşıyacak.

Crew Dragon. [SpaceX]

Jüpiter'e Yakın Çekimlere Devam

Juno'nun Jüpiter'in üst atmosferine ait fotoğrafları fazlasıyla baş döndürücü. Aklımızı başımızdan alan büyüleyici manzaraların bu yıl devamı gelecek. Juno'nun ilk yakın geçişi 17 Şubat'ta gerçekleşecek. İkinci yakın geçiş ise sırasıyla 6 Nisan'da yaşanacak. Güneş Sistemi'nin devasa gaz topunun sakladığı güzelliklere yakından bakmanın tadını çıkaracağız.

Juno ve Jüpier'a ait bir çizim. [NASA/JPL-Caltech]

Perseid Meteor Yağmuru

Geleneksel meteor yağmuru şölenini kaçırmak istemiyorsanız takviminizde 12-13 Ağustos 2019'u işaretleyin.

Perseid Meteor Yağmuru. [Andrés Nieto Porras/Flickr]

Geminid Meteor Yağmuru

"Meteor yağmurlarının kralı" olarak da bilinen Geminid, dakikada birkaç gök cisminin geçişine tanık olduğumuz en görkemli kozmik olaylardan biri. 3200 Phaethon adlı asteroidden kopan parçaları temsil eden meteorların 13-14 Aralık tarihlerindeki geçişi, Dolunay eşliğinde olacak.

Geminid Meteor Yağmuru. [NASA]

Merkür'ün En Nadir Geçişlerinden Biri

Merkür çok küçük ve Güneş'e çok yakın olması nedeniyle çok zor görünen bir gezegen. 11 Kasım 2019'da ise Güneş önündeki nadir geçişlerinden birini gerçekleştirecek olan Merkür, görme şansını az elde ettiğimiz bir kozmik gösteri sunacak. En son 2006 ve 2016'da yaşanan Merkür geçişleri, bugün gelişmiş uzay teleskoplarının dış gezegenleri avlamak için kullandığı yöntemin de canlı anlatımı niteliğinde. Gezegenler yıldızlarının önünden geçerken belli bir süreyle parlaklığı belli oranda azaltıyor ve "buradayım" demiş oluyorlar.

[NASA]

Tutulmaların En Yoğun Olduğu Yıl

Yörüngeye ateşlenecek roketler, Ay'dan ve asteroitlerden toplanacak numuneler ve gök cisimlerinin tepesinde vızır vızır gezegek uzay araçlarının yanı sıra, 2019'da hayli doğal kozmik olaylarımız da mevcut. İlk olarak 21 Ocak'ta tam Ay tutulması, 2 Temmuz'da ise Güneş tutulması var. Geçtiğimiz yıl yaşanan en uzun süreli Ay tutulmasının Netflix izlenme oranını %10 düşürdüğünü not düşelim.

2019'un ayrı bir yere koyan özellik ise tam üç Süper Ay olması. Sırasıyla 21 Ocak, 19 Şubat ve 21 Mart günlerinde Ay, Dünya'ya her zaman olduğundan daha fazla yaklaşacak ve çok daha büyük ve parlak görünecek.

Bir teleskop almanın tam zamanıdır.

20 Mayıs 2012'de gerçekleşen Güneş tutulması. [NASA/JAXA]